De energietransitie
Bij Switch Energy zien we de energietransitie als de overstap van ouderwetse energie naar nieuwe, groene energie. We laten de kolen, olie, en gas achter ons en omarmen hernieuwbare bronnen zoals zon, wind, en waterkracht. Die noemen we ook wel duurzaam, omdat zon en wind nooit opraken. In tegenstelling tot de oude manier van energie opwekken, waarbij we uiteindelijk door onze voorraad heen zouden raken. Maar er is nog een groot probleem met die oude manier van energie halen.
Bij het gebruiken van fossiele brandstoffen komt er namelijk veel te veel CO2 vrij. Veel meer dan onze atmosfeer aankan. Dat zorgt ervoor dat het op aarde steeds warmer wordt, en dat is niet goed voor de natuur die we nodig hebben om hier te leven. Daar zijn wetenschappers het allemaal over eens, dat staat ook in het grote onderzoeksrapport van het VN Klimaatpanel. Sterker nog, volgens dat rapport moeten we nog sneller ingrijpen dan we dachten.
Dus, genoeg redenen om te stoppen met die oude brandstoffen. En dat kunnen we! We moeten alleen wel wat sneller. Het doel is namelijk om in 2050 95% minder schadelijke gassen uit te stoten, dat hebben we afgesproken in het klimaatakkoord. Op dit moment gaan we dat doel niet halen.
De eerste stap is eigenlijk simpel: we moeten meer groene energie maken. Gelukkig zijn de technieken voor zonne- en windenergie breed beschikbaar. En het mooie is, het is ook nog eens goed voor de portemonnee. Dus, laten we onze daken vol zonnepanelen leggen, zonneparken bouwen op plekken die we ook voor andere dingen kunnen gebruiken (denk aan carports en geluidswallen) en windmolens plaatsen op zee en op het land.
Wat remt de energietransitie?
In de reis naar betere energie stuiten we op wat hobbels die niet zomaar verdwijnen door meer groene stroom te maken. Het is niet alleen een kwestie van wisselen tussen verschillende soorten energie. Het zit dieper, verbonden met hoe ons energiesysteem werkt en dat is gebaseerd op de eigenschappen van de gewone grijze stroom. Dat is een systeem dat reageert op wat we nodig hebben; meer energie als het druk is, minder als het rustig is.
Maar groene stroom doet het anders. Die hangt af van dingen zoals de zon en de wind, die niet altijd hetzelfde zijn. Het is een beetje onvoorspelbaar, zoals de pieken en dalen die we niet kunnen sturen.
Onze energie-infrastructuur is eigenlijk niet gemaakt voor al die veranderingen. Het netwerk kan wel constant stromen van energie aan, maar als er plots veel groene energie komt door de zon die hard schijnt, raakt het netwerk in de knoop. Dat noemen we netcongestie. En dat maakt het lastig om nieuwe manieren van energie maken te realiseren.
Niet alleen de fysieke kant is een probleem, maar ook hoe we handelen met energie loopt vast. Prijzen van groene stroom worden nog steeds beïnvloed door hoe duur we fossiele energie maken. Door dingen in de wereld zijn de prijzen van gas bijvoorbeeld heel hoog geworden. Ook al gebruiken we niet veel gas om elektriciteit te maken, zorgen die hoge prijzen ervoor dat alle stroom duurder wordt. Dat is raar voor mensen die bewust kiezen voor groene stroom. Ze willen duurzaam zijn, maar moeten toch betalen alsof het gewone, vervuilende stroom is. Hoe kan dat? Dat heeft te maken met hoe de elektriciteitsmarkten zijn gemaakt.
Hoe worden energieprijzen in de huidige energiemarkt bepaalt?
Laten we kijken we naar hoe bedrijven in Nederland aan stroom komen. Ze halen het bij een stroomleverancier, die het voor hen inkoopt op Europese markten. Het lijkt ingewikkeld, maar eigenlijk is het net als boodschappen doen. De leverancier gaat naar de markt en koopt de stroom in op verschillende plekken, zoals de termijnmarkt (de ENDEX) voor langere periodes of de Day-ahead en Indraday markten (de EPEX) voor kortere termijnen.
Het grappige is dat de prijs van elektriciteit niet afhangt van wat voor soort stroom het is, groen of grijs. Net als bij andere markten, bepalen vraag en aanbod de prijs. Denk aan een markt waar mensen hun spullen verkopen. Als er veel vraag is, gaat de prijs omhoog. Maar als er veel aanbod is, wordt het goedkoper.
Elk uur van de dag wordt de prijs bepaald door te kijken naar de vraag en het aanbod. Het snijpunt van die twee bepaalt de prijs, dat noemen ze de “Market Clearing Price”. Alle producenten krijgen dezelfde prijs. Soms is er veel aanbod van goedkope zonne- en windenergie, dan is de prijs laag. Maar als er meer vraag is dan er groene energie is, springen gascentrales bij. Omdat gas op dit moment duur is, maakt dat de elektriciteit voor dat uur duurder. En die hoge prijzen komen bij de afnemers terecht.
De energiemarkt van de toekomst
Denk even terug aan de tijd dat de groothandelsmarkten voor energie werden bedacht. Dat is meer dan 20 jaar geleden. Toen was er niet zoveel duurzame stroom. Maar nu groeit dat aanbod, en dat zal alleen maar meer worden. Het ding is, die markten zijn niet echt ontworpen met deze groei in gedachten.
Duurzame energie, zoals zon en wind, werkt op een hele andere manier. De ‘brandstof’ voor deze energie, zeg maar zon en wind, kost eigenlijk niks. Het hoeft niet te worden gekocht zoals bij gas- en koolgestookte elektriciteit. Maar gek genoeg zie je dat niet terug in de prijzen. Die hoge energieprijzen vertellen niet echt hoeveel het kost om zon en windenergie te maken. Aan de andere kant zie je in lage prijzen niet echt wat voor impact het maken van elektriciteit met kolen, gas en kernenergie heeft. Dus, duurzame stroom is eigenlijk een ander product dan de ouderwetse, fossiele elektriciteit. En dat vraagt om een andere markt, eentje met eerlijke prijzen voor iedereen.
Bij Switch Energy hebben we iets bedacht om dit aan te pakken: het Switch Network. Dit is een digitaal netwerk dat informatie, technologie en de ‘wegen’ waarlangs energie stroomt, met elkaar verbindt. Op die manier ruilen bedrijven onderling duurzaam opgewekte energie op het moment dat iemand het nodig heeft. Hierdoor wordt energie voorspelbaarder en makkelijker te sturen. En, niet te vergeten, je kunt deze groene energie krijgen voor een vast tarief. Niet zoals bij gewone, grijze stroom. Zo maken we energie makkelijker, eerlijker en groener bij Switch Energy.